Het schoot me opeens te binnen dat ik tien jaar geleden een gedicht mocht schrijven bij de presentatie van het boek De laatste dagen, geschreven door Niek Megens. Voorgedragen in boekwinkel Boek & Buro. De titel van het gedicht is dezelfde als die van het boek.
(mei 2025)
Vredesamulet
Het is vandaag veertien april,
net als acht decennia geleden.
En al die jaren heerst er vrede.
Natuurlijk af en toe verschil
van mening, of een misverstand,
dat hoort erbij, niets aan de hand:
we hebben elkaar niet bestreden.
Het is vandaag veertien april.
Oorlog is weer naderbij gekomen.
Wordt de vrede ons ontnomen?
Dat is toch juist wat niemand wil?
Mensen willen, net als dieren,
het liefst gewoon de lente vieren
met de katjes in de wilgenbomen.
Kinderen, vrouwen en mannen
buurtgenoten, wijkagenten, dichters,
wij zijn allen vredestichters.
Moesten we niet ook tirannen
uitnodigen in De Hoven?
Dan zou hun oorlogswoede doven
en staken ze hun wrede plannen.
Het is vandaag veertien april.
Niet de tirannen: wij zijn nu aan zet.
De vrede die wij uitstralen, hier,
tussen de huizen langs de rivier,
heeft de werking van een amulet:
vrede die zich over ons ontfermt
en ons tegen tirannie beschermt.
Het is vandaag veertien april:
een mooie dag, een fijne tijd.
We waren én we zijn bevrijd.
Daar staan we elke dag bij stil.
© 2025 sander grootendorst (geschreven op verzoek van herdenkingscomité De Hoven, voorgedragen door Gerrie Meijboom bij het monument onder aan de weg over de IJsselbrug)
Vredeskwatrijn
Tussen Moskou en Kiyiv
vliegen bes-etende vogels,
vangen in hun snavels kogels
– beide steden zijn hun lief.
© 2024 sander grootendorst
De Zwarte Zee
De Zwarte Zee, het oog van de wereld,
kijkt omhoog naar de verwoeste huizen
en harten, ziet niet in waarom bewoners
van het ene het andere land zouden willen
bezitten. Ze konden er met de trein zo
naartoe of met de boot over de Zwarte Zee,
er was geen enkele verwoesting nodig.
De Zwarte Zee, het oog van de wereld,
kijkt omlaag naar de verwoeste huizen
en harten, waarvan sommige door oorlog
al zo zwaar beschadigd waren. De helden
zijn nooit degenen die oorlog voeren,
maar zij die anderen komen redden
van de dood, die dekens uitdelen
tegen de kou als zich een ramp heeft
voltrokken – aardbeving, storm,
watersnoodramp, neergestort vliegtuig.
De Zwarte Zee, het oog van de wereld,
ziet niet in waarom zij die oorlog voeren
met hun verwoestingen doorgaan, ze konden
ook de Zwarte Zee oversteken, helpen
mensen te redden onder het puin
en heldhaftig dekens uitdelen van troost
voor het oog van de hele wereld.
© 2023 sander grootendorst
Twee Vredesgedichten.
Ingelijst is geschreven op verzoek van Herdenkingscomité De Hoven (april 2021). Vrede is in 2020 geschreven op verzoek van de overige redactieleden van het tijdschrift voor jongeren in Zutphen ter gelegenheid van vijfenzeventig jaar bevrijding.
♥
Ingelijst
De jongste van hen was nog maar acht,
twee waren elf en eentje negen.
Ze kwamen elkaar nooit meer tegen:
door oorlogsgeweld om het leven gebracht.
Er is een lijst met zesentwintig namen.
De jongste heette Martha, de oudste Mietje,
ze was vijfenzeventig – na zoveel jaren
klinkt het alsof het vriendinnetjes waren.
Ze plukten bloemen, zongen een liedje.
Er was geen lijst met zesentwintig namen.
De lijst laat zich lezen als een gedicht
van zesentwintig regels – elk daarvan
bezingt een vrouw, een kind, een man.
En bij elke naam hoort een gezicht:
zesentwintig onvergetelijke namen.
Je kunt ze zien als reisgezelschap:
’s morgens vertrek over de IJsselbrug
en ’s avonds na een lange dag terug.
De buschauffeur somt vóór de instap
een rijtje op van zesentwintig namen.
Ze zijn van die reis nooit teruggekomen.
Een lijst met zesentwintig namen resteert,
een lijst die de Heufse slachtoffers eert:
hun weggeslagen levens, hun dromen.
Voel hun harten kloppen bij hun namen.
Ze blijven bij ons, ze blijven samen.
Dit gedicht is op 14 april 2021 voorgedragen tijdens een bijeenkomst in De Hoven.
Artikel daarover in Contact.
♥
Zutphen werd bevrijd op 14 april 1945, toen ook De Hoven, het stadsdeel ten westen van de IJssel, eindelijk van oorlogshandelingen was verlost. De plechtigheden rond de viering van vijfenzeventig jaar vrede zijn ook in Zutphen grotendeels geschrapt of zeer minimalistisch uitgevoerd. In De Hoven kwam een klein groepje bijeen. Gerrie Meijboom, van het comité Herdenkingen Zutphen-Warnsveld, droeg op 14 april 2020 het gedicht voor dat ik schreef voor een magazine, bedoeld voor jongeren van 11-14 jaar. Dat wordt mogelijk in een later stadium alsnog gepresenteerd.
Op de foto zijn Hovenaren te zien die zich na de bevrijding hebben verzameld op de herstelde IJsselbrug. Met dank aan Gerrie Willemsen.
In de Groene Amsterdammer las ik een artikel over het toenemende belang van lokale herdenkingen. Dat blijkt ook in Zutphen. Er wordt bovendien steeds meer belang gehecht aan het delen van informatie – tot in detail – over lokale gebeurtenissen. Zutphenaren als Jan Kreijenbroek zetten daarvoor overigens al lang geleden de toon. Ik merkte het zelf voor het eerst toen ik mocht meewerken aan het boek De verdwenen stad (van dagblad de Stentor) in 2010-2011. In het magazine staan ook enkele verhalen met niet eerder gepubliceerde informatie. Maar daarmee is het einde nog lang niet in zicht. De Tweede Wereldoorlog spookt nog altijd rond, niet alleen in de hoofden van overlevenden en nazaten, maar ook onder jongeren lijkt de interesse groter geworden. Dat hebben we bij de samenstelling van het magazine ervaren.
♥
Vrede
Het is vrede, we mogen hier zijn,
geen leger zal ons met wapens bestoken,
in kelders zit niemand ondergedoken,
we worden niet afgevoerd met de trein.
Het is vrede, we mogen hier leven,
we hebben geen honger, wel hebben we trek,
we gaan naar de bakker, we gaan naar de Mac.
We kunnen iedereen mooie dingen geven.
Het is vrede, we mogen hier praten,
niemand die ons om die reden vermoordt.
Niet al onze wensen worden verhoord,
maar we zijn vrij om te doen en te laten
wat we maar willen – binnen de grenzen
van respect en van vriendelijkheid,
het exact tegenovergestelde van strijd,
van woede en haat en geweld tussen mensen.
Het is vrede, we hoeven al jaren
bommen en razzia’s niet meer te vrezen.
We weten ons van de oorlog genezen.
Het is vrede – die gaan we bewaren.
.
sander grootendorst © 2020-2021
Als blijk van waardering en ter ondersteuning van dit blog,
natuurvertaler.nl en Vlinderwerk Poëzietheater kun je een
bedrag naar keuze overmaken:
Betaling geschiedt veilig via iDeal.
Of rechtstreeks overmaken naar NL96ASNB0707472814 ten name van Natuurvertaler.
Vragen? Opmerkingen?
